Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

ut Brundisio

  • 1 transmitto

    trans-mitto (trāmitto), mīsī, missum, ere, I) einen fremden Gegenstand zu einem Punkte hinüber-, über einen Raum hin-, durch einen Raum hindurchschicken = - gehen lassen, also: A) hinüberschicken, -gehen od. - kommen lassen, -bringen, 1) eig.: a) übh.: pecora in campum, Tac.: in formas coactam materiam, Colum. – b) über ein Gewässer, übersetzen lassen, übersetzen, legiones, Vell.: equitatum celeriter, Caes.: m. Angabe wohin? cohortem Usipiorum in Britanniam, Tac.: classem in Euboeam ad urbem Oreum, Liv.: Ligures in naves impositos praeter oram Etrusci maris Neapolim, Liv. – 2) übtr.: a) im allg.: bellum in Italiam, hinüberspielen, Liv.: u. bl. bellum, Tac.: vitia cum opibus suis Romam, Iustin.: vim in alqm, gleichs. loslassen = anwenden, Tac. – b) insbes., überlassen, d.i. α) anvertrauen, huic hoc tantum bellum, Cic. de imp. Pomp. 42. – β) übergeben, abtreten, hereditatem filiae, Plin. ep.: res matris alci, Apul.: poma intacta ore servis, an die Sklaven weitergeben, Tac.: munia imperii, einem anderen abtreten, Tac. – durch Kauf, ut illam transmittas sibi, Plaut. – γ) widmen, suum tempus temporibus amicorum, Cic.: vigiles operi noctes, Suet.

    B) über od. durch etw. (gehen-, setzen lassen, durchlassen, 1) eig.: a) im allg.: equum per amnem, Liv.: exercitum per fines, Liv. – vehem feni large onustam, Plin.: lucem, durchlassen, Sen.: favonios, Plin. ep.: imbres, Plin. – b) insbes.: α) durchstechen, -stecken, facem per pectus, Sen. poët.: acum duplicem muliebrem capillum ducentem, Cels. – β) von einem Punkte durch od. über einen Raum usw. hinweg bis zu einem anderen Punkte führen, legen, transmissum per viam tigillum, quer über die Straße gesteckt, Liv.: super templum Augusti ponte transmisso, über den Tempel des Augustus hinweggeführt, Suet. – 2) übtr.: acquiescamus iis, quae iam hausimus, si modo non perforato animo hauriebamus et transmittente quicquid acceperat, durchlassend = vergessend, Sen. ep. 99, 5.

    C) vorüber-, vorbeilassen, 1) eig.: agmina, Val. Flacc.: hastam, Stat. – 2) übtr., vorüberlassen = fahren lassen, in Frieden lassen, aufgeben, innumeris veluti leo forte potitus caedibus imbelles vitulos mollesque iuvencas transmittit, läßt gehen, läßt unberührt, Stat.: Gangen amnem (die Eroberung des G.), Curt.: Iunium mensem transmissum, man habe aufgegeben, fallen lassen, Tac.

    II) selbst über od. durch etw. setzen, (übersetzen) -gehen, -laufen, -schwimmen, 1) eig.: a) im allg.: α) m. Acc. des Ortes usw., über den man setzt, Hiberum, Liv.: maria, v. Pers. (zB. discendi aut visendi causā), Cic., v. Vögeln = über die M. fliegen, Cic.: mare, durchschwimmen, Plin.: flumen ponte, Tac.: Alpes, Liv.: patentes campos cursu, flüchtig durcheilen, Veget.: poet., cursum (wie πορθμεύειν τον πλοῦν), Verg.: sinus transmitti oporteret, Cic.: amne transmisso, Tac.: clementi transmisso clivulo, Apul. – β) absol.: ab eo loco conscendi (habe ich mich eingeschifft), ut transmitterem, Cic.: sin ante transmisisset, Cic.: m. Ang. von wo? u. wohin? inde, Cic.: numquam a Brundisio nisi hieme summā, Cic.: Uticam ab Lilybaeo, Liv.: a Brundisio Dyrrhachium, Suet.: ex Corsica in Sardiniam, Liv.: ex Sardinia ab Lentulo praetore in Africam (v. Schiffen), Liv.: Passiv unpers., in Ebusum insulam transmissum (est), Liv. 22, 20, 7. Vgl. Drak. Liv. 25, 31, 12. – b) insbes.: α) über oder durch einen Raum usw. werfen, -schleudern, u. dgl. tectum lapide vel missili, Plin.: flumina disco, Stat. – übtr., quantum Balearica torto funda potest plumbo medii transmittere caeli, Ov. – β) durchstechen, durchbohren, pectus cuspide, Sil.: von der Waffe, pectus transmittit (durchfährt = durchbohrt) cuspis, Sil. – 2) übtr.: a) übergehen = unbeachtet-, unberücksichtigt-, unberührt lassen, nicht beachten, nicht berücksichtigen (vgl. Ruperti Tac. ann. 4, 55, 1), Hypaepeni transmissi ut minus validi, Tac.: apud quos inania transmittuntur, Tac. – Scaurum silentio transmisit, Tac.: nihil silentio, Tac.: sententiam silentio, deinde oblivio, Tac.: haud fas, Bacche, tuos tacitum transmittere honores, Sil.: qui in praetura omnibus edictis sine honore ac mentione ulla (ohne jede ehrenvolle Erwähnung) eum transmiserat, Suet. – b) eine Zeit zubringen, durchleben, omne hoc tempus inter pugillares et libellos iucundissimā quiete, Plin. ep.: vitam per obscurum, Sen.: quattuor menses hiemis inediā, Plin.: steriles annos, Stat.: ille, cui multi anni transmissi sunt, dem viele Jahre vergangen, über den v.J. hingegangen sind, Sen. ep. 93, 4. – c) einen Zustand usw. überstehen, durchmachen, febrium ardorem, Plin. ep.: discrimen (v. einem Kranken), Plin. ep.: secessus voluptatis, Plin. ep.

    lateinisch-deutsches > transmitto

  • 2 conscendo

    conscendo, ĕre, scendi, scensum [cum + scando] - intr. et tr. - [st1]1 [-] monter, s’élever.    - in equos conscendere, Ov. M. 6, 222: monter sur des chevaux.    - in montem conscendere, Petr. 116, 1: monter sur une montagne.    - in navem conscendere, Plaut. Bac. 277; Cic. Fam. 14, 17, 2 ; Att. 14, 16, 1: monter sur un navire.    - ad consulatum ex macellaria patris taberna, V.-Max. 3, 4, 4: s'élever de la boucherie de son père jusqu'au consulat.    - equos conscendere, Virg. En. 12, 736; Liv. 25, 18, 6, etc.: monter sur des chevaux.    - currum conscendre, Lucr. 6, 47: monter sur un char.    - vallum conscendere, Caes. BG. 5, 39, 3: monter sur un retranchement (pour le défendre).    - navem conscendere, Plaut. Merc. 946: monter sur un navire.    - bis denis Phrygium conscendi navibus aequor, Virg. En. 1, 381: avec deux dizaines de vaisseaux j'ai navigué sur la mer de Phrygie.    - au fig. laudis carmen conscendere, Prop. 2, 10, 23: s'élever au ton du panégyrique. [st1]2 [-] abs. s.-ent. in navem - s’embarquer.    - conscendere, Cic. Caes. Liv.: s'embarquer.    - conscende nobiscum, Cic. Fam. 12: embarque-toi avec nous.    - ab aliquo loco conscendere, Cic. Phil. 1, 7; Att. 9, 14, 3: s'embarquer à un endroit (= partir par mer d'un endroit).    - a Brundisio conscendere, Cic.: partir du port de Brindes.    - e Pompeiano conscendere, Cic. Att. 16, 3, 6: s'embarquer au sortir de la maison de campagne de Pompéi.    - Epheso conscendere, Cic. Att. 6: partir du port d'Ephèse.    - Thessalonicae conscendere, Liv. 44, 23, 9: s'embarquer à Thessalonique.
    * * *
    conscendo, ĕre, scendi, scensum [cum + scando] - intr. et tr. - [st1]1 [-] monter, s’élever.    - in equos conscendere, Ov. M. 6, 222: monter sur des chevaux.    - in montem conscendere, Petr. 116, 1: monter sur une montagne.    - in navem conscendere, Plaut. Bac. 277; Cic. Fam. 14, 17, 2 ; Att. 14, 16, 1: monter sur un navire.    - ad consulatum ex macellaria patris taberna, V.-Max. 3, 4, 4: s'élever de la boucherie de son père jusqu'au consulat.    - equos conscendere, Virg. En. 12, 736; Liv. 25, 18, 6, etc.: monter sur des chevaux.    - currum conscendre, Lucr. 6, 47: monter sur un char.    - vallum conscendere, Caes. BG. 5, 39, 3: monter sur un retranchement (pour le défendre).    - navem conscendere, Plaut. Merc. 946: monter sur un navire.    - bis denis Phrygium conscendi navibus aequor, Virg. En. 1, 381: avec deux dizaines de vaisseaux j'ai navigué sur la mer de Phrygie.    - au fig. laudis carmen conscendere, Prop. 2, 10, 23: s'élever au ton du panégyrique. [st1]2 [-] abs. s.-ent. in navem - s’embarquer.    - conscendere, Cic. Caes. Liv.: s'embarquer.    - conscende nobiscum, Cic. Fam. 12: embarque-toi avec nous.    - ab aliquo loco conscendere, Cic. Phil. 1, 7; Att. 9, 14, 3: s'embarquer à un endroit (= partir par mer d'un endroit).    - a Brundisio conscendere, Cic.: partir du port de Brindes.    - e Pompeiano conscendere, Cic. Att. 16, 3, 6: s'embarquer au sortir de la maison de campagne de Pompéi.    - Epheso conscendere, Cic. Att. 6: partir du port d'Ephèse.    - Thessalonicae conscendere, Liv. 44, 23, 9: s'embarquer à Thessalonique.
    * * *
        Conscendo, conscendis, conscendi, conscensum, conscendere. Monter en la navire, S'embarquer.
    \
        AEquor nauibus conscendere. Virgil. Aller sur la mer, Monter sur mer.

    Dictionarium latinogallicum > conscendo

  • 3 scribo

    [st1]1 [-] scrībo, ĕre, scripsi, scriptum: - tr. -    - cf. gr. γράϕω.    - parf. sync. scripsti Plaut. As. 802, scripstis Enn. Tr. 239 ; inf. scripse LuciL. Sat. 29, 26. a - tracer, marquer avec le style, écrire.    - lineam scribere, Cic. Tusc. 5, 113: tracer une ligne.    - scribere cervum servumque u et o litteris, Quint. 1, 7, 26: écrire les mots cervum, servum avec un u et un o [uo ; ex. seruom]. --- cf. Quint. 1, 7, 4; 1, 7, 20, etc.    - litterae, quibus scita scribuntur, Cic. Leg. 2, 11: les caractères, avec lesquels sont écrits les décrets.    - terra scripta cum r uno, Varr. L. 5, 21: terra écrit avec un seul r.    - alicui stigmata scribere, Quint. 7, 4, 14, stigmatiser qqn.    - poét. scribere arva sanguineo gyro, Stat. Th. 11, 514: tracer sur le sol un cercle de sang. --- cf. Catul. 37, 10.    - fugitivo stigmata scribere, Quint. 7: marquer au fer rouge un esclave fugitif.    - ambas ungulis scribentibus genas, Prud.: les ongles égratignant les deux joues. b - mettre par écrit, composer, écrire.    - scribere historiam, Cic. Br. 287: écrire un ouvrage historique.    - scripta multa sunt et scribentur fortasse plura, Cic. Fin. 1, 11: j'ai beaucoup écrit et j'écrirai peut-être davantage.    - scribere laudationem mortis, Cic. Tusc. 1, 116: écrire, composer un éloge de la mort.    - scribere multa praeclare, Cic. Br. 32: composer beaucoup d'écrits remarquables.    - scribere librum, Cic. CM 54: composer un livre.    - scribere litteras ad aliquem, Cic. Att. 3, 9, 3: écrire une lettre à qqn.    - in Catone Majore, qui est scriptus ad te de senectute, Cic. Lael. 4: dans mon Cato Major, qui t'a été dédié et qui traite de la vieillesse.    - litterae honorificentissime scriptae, Cic. Att. 14, 13 b, 2: une lettre écrite en termes si flatteurs. c - rédiger, établir officiellement.    - [des lois, un sénatusconsulte]. --- Cic. Rep. 2, 54 ; 2, 61; Verr. 5, 177 ; Fam. 15, 6, 2, etc.    - [un testament, un traité]. --- Cic. de Or. 2, 24 ; Liv. 42, 12, 5.    - non scripta, sed nata lex, Cic. Mil. 10: une loi non écrite, mais innée. --- cf. Cic. Leg. 2, 13.    - scribendo adesse, Cic. Fam. 8, 8, 5 ; ad scribendum esse, Cic. Att 1, 19, 9: assister à la rédaction d'un sénatusconsulte.    - decemviros legibus scribendis creavimus, Liv. 4: nous avons créé les décemvirs pour rédiger nos lois.    - scribere: employer tels ou tels termes dans un acte. --- Cic. Br. 195 ; 197.    - quod scriptum est, Cic. Br. 196: la lettre d'un acte.    - scripsit ut heredes jurarent se curaturos ut ex sua cujusque parte ne minus dimidium ad Trebonium perveniret, Cic. Verr. 2, 1: il rédigea cette clause: les héritiers devaient jurer de faire passer à Trébonius au moins la moitié de leur part.    - [rédiger des discours déjà prononcés]. --- Cic. Br. 91: Tusc. 4, 55. d - écrire = décrire, raconter.    - scribere rem versibus, Enn. d. Cic. Br. 76: raconter les faits en vers, traiter un sujet en vers.    - scribere res gestas alicujus, Hor. P. 74: écrire les exploits de qqn.    - scribere bellum, Liv. 21, 1, 1: raconter une guerre.    - scriberis hostium victor, Hor. O. 1, 6, 1: tu seras (décrit) célébré dans ta victoire sur les ennemis.    - scribere + prop. inf.: écrire que, mentionner que, raconter que.    - Africanum scribit Cato solitum esse dicere, Cic. Rep. 1, 27: Caton écrit que l'Africain avait l'habitude de dire...    - haec avis scribitur solere... Cic. Nat. 2, 124: on raconte que cet oiseau a l'habitude. --- cf. Tusc. 1, 114.    - scriptum est quaesivisse Socratem... Cic. Div. 1, 123: on rapporte que Socrate demanda... (nous lisons que...). g - écrire, composer, faire des ouvrages.    - Tarentinis scribere, Cic. Fin. 1, 7: écrire pour les gens de Tarente.    - Plato quo nemo in scribendo praestantior fuit, Cic. Rep. 2, 21: Platon, que personne ne surpassa comme écrivain. --- cf. Cic. Rep. 3, 13. h - faire savoir par écrit, par lettre, écrire.    - scribere ad aliquem (scribere alicui), Cic.: écrire à qqn.    - scribere ad aliquem de aliquo accuratissime, Cic.: recommander chaleureusement une personne à qqn.    - Brundisio proficiscens scripseram ad te quas ob causas in Epirum non essemus profecti, Cic. Att. 3: en partant de Brindes, je t'ai écrit pour quelles raisons je ne suis pas allé en Epire.    - scribes ad me, Cic. Att. 5, 4 2: tu m'écriras.    - scripsi ad Lamiam, Cic. Att. 5, 8, 3: j'ai écrit à Lamia.    - ut scribis, Cic. Att. 3, 27: comme tu me le dis dans ta lettre.    - scripsi ad te de Varronis erga me officio, Cic. Att. 2, 25, 1: je t'ai parlé des bons offices de Varron à mon égard. --- cf. Cic. Att. 2, 16, 11, etc.    - avec prop. inf. Graeceius ad me scripsit C. Cassium sibi scripsisse... Cic. Att. 15, 8, 2: Graeceius m'a écrit que C. Cassius lui avait écrit que... ii - écrire de (avec idée d'ordre, de conseil).    - scribere ut + subj.: donner par écrit l'ordre de, écrire de.    - scripsit (ut) veniret: il lui a écrit de venir.    - scribit Labieno... veniat, Caes. BG. 5, 46, 4: il écrit à Labiénus de venir. --- cf. Cic. Fam. 16, 4, 2 fin.    - scripsit ne veniret: il lui a écrit de ne pas venir.    - sua manu scripsit ne timeret statimque ad se veniret, Nep.: il lui écrivit de sa main de ne pas craindre et de venir aussitôt chez lui.    - ad me scripsit, ut in Italiam quam primum venirem, Cic. Att. 11, 7, 2: il m'a écrit de venir le plus tôt possible en Italie. --- cf. Cic. Att. 4, 14, 1.    - scribam ad illos ut... ne cui negent, Cic. Phil. 2, 32: je leur écrirai de ne répondre non à personne.    - Scipioni scribendum, ne bellum remitteret, Liv. 30, 23, 5: [il disait] qu'il fallait écrire à Scipion de ne pas ralentir la guerre.    - avec inf. Tac. An. 15, 25. jj - fig. graver, dessiner, broder, peindre.    - scribere acu, Sil. 14: broder.    - scribere animo (scribere in animo): graver dans son esprit.    - mihi scripta illa dicta sunt in animo, Ter.: ces paroles sont gravées dans mon coeur.    - scripsit Apollinem, Plin.: il peignit Apollon.    - frontem tabernae sopionibus scribam, Catul. 37: je peindrai des inscriptions obscènes sur la façade de votre taverne.    - tibi scribetur forma et situs agri, Hor. Ep. 1: on te dessinera le plan de la campagne.    - scribitur vestris Cynthia corticibus, Prop. 1: le nom de Cynthie est gravée sur vos écorces.    - scriberis Vario fortis et hostium victor, Hor. C. 1: Varius célébrera ton courage et tes victoires sur l'ennemi. k - inscrire, enrôler des soldats.    - Cic. Fam. 3, 3, 1 ; Sall. C. 32, 1; J. 43, 3 ; Liv. 21, 40, 3, etc.    - scribere sex milia colonorum Albam in Aequos, Liv. 10, 1, 1: inscrire six mille colons pour Albe chez les Eques.    - fig. scribe tui gregis hunc, Hor. Ep. 1, 9, 13: inscris-le dans ta troupe, parmi tes compagnons. ll - mentionner qqn dans son testament, instituer qqn comme héritier.    - scribere aliquem heredem, Cic. Mil. 48: instituer qqn héritier.    - scribere aliquem secundum heredem, Sall. J. 65, 1,: instituer qqn héritier en second. --- cf. Hor. S. 2, 5, 48. m - inscrire sur le livre de comptes.    - scribere nummos, Plaut. As. 440: faire un billet [de reconnaissance d'une dette]. --- cf. Dig. 26, 7, 9, 7.    - scribe decem (tabulas) a Nerio, Hor. S, 2, 3, 69: fais souscrire dix billets avec les formules dictées par Nérius.    - Lutius Titius scripsi me accepisse, Dig.: je, soussigné, Lutius Titius, reconnais avoir reçu... [st1]2 [-] scrībo, ōnis, m.: qui inscrit, recruteur.    - S.-Greg. Ep. 12, 30.
    * * *
    [st1]1 [-] scrībo, ĕre, scripsi, scriptum: - tr. -    - cf. gr. γράϕω.    - parf. sync. scripsti Plaut. As. 802, scripstis Enn. Tr. 239 ; inf. scripse LuciL. Sat. 29, 26. a - tracer, marquer avec le style, écrire.    - lineam scribere, Cic. Tusc. 5, 113: tracer une ligne.    - scribere cervum servumque u et o litteris, Quint. 1, 7, 26: écrire les mots cervum, servum avec un u et un o [uo ; ex. seruom]. --- cf. Quint. 1, 7, 4; 1, 7, 20, etc.    - litterae, quibus scita scribuntur, Cic. Leg. 2, 11: les caractères, avec lesquels sont écrits les décrets.    - terra scripta cum r uno, Varr. L. 5, 21: terra écrit avec un seul r.    - alicui stigmata scribere, Quint. 7, 4, 14, stigmatiser qqn.    - poét. scribere arva sanguineo gyro, Stat. Th. 11, 514: tracer sur le sol un cercle de sang. --- cf. Catul. 37, 10.    - fugitivo stigmata scribere, Quint. 7: marquer au fer rouge un esclave fugitif.    - ambas ungulis scribentibus genas, Prud.: les ongles égratignant les deux joues. b - mettre par écrit, composer, écrire.    - scribere historiam, Cic. Br. 287: écrire un ouvrage historique.    - scripta multa sunt et scribentur fortasse plura, Cic. Fin. 1, 11: j'ai beaucoup écrit et j'écrirai peut-être davantage.    - scribere laudationem mortis, Cic. Tusc. 1, 116: écrire, composer un éloge de la mort.    - scribere multa praeclare, Cic. Br. 32: composer beaucoup d'écrits remarquables.    - scribere librum, Cic. CM 54: composer un livre.    - scribere litteras ad aliquem, Cic. Att. 3, 9, 3: écrire une lettre à qqn.    - in Catone Majore, qui est scriptus ad te de senectute, Cic. Lael. 4: dans mon Cato Major, qui t'a été dédié et qui traite de la vieillesse.    - litterae honorificentissime scriptae, Cic. Att. 14, 13 b, 2: une lettre écrite en termes si flatteurs. c - rédiger, établir officiellement.    - [des lois, un sénatusconsulte]. --- Cic. Rep. 2, 54 ; 2, 61; Verr. 5, 177 ; Fam. 15, 6, 2, etc.    - [un testament, un traité]. --- Cic. de Or. 2, 24 ; Liv. 42, 12, 5.    - non scripta, sed nata lex, Cic. Mil. 10: une loi non écrite, mais innée. --- cf. Cic. Leg. 2, 13.    - scribendo adesse, Cic. Fam. 8, 8, 5 ; ad scribendum esse, Cic. Att 1, 19, 9: assister à la rédaction d'un sénatusconsulte.    - decemviros legibus scribendis creavimus, Liv. 4: nous avons créé les décemvirs pour rédiger nos lois.    - scribere: employer tels ou tels termes dans un acte. --- Cic. Br. 195 ; 197.    - quod scriptum est, Cic. Br. 196: la lettre d'un acte.    - scripsit ut heredes jurarent se curaturos ut ex sua cujusque parte ne minus dimidium ad Trebonium perveniret, Cic. Verr. 2, 1: il rédigea cette clause: les héritiers devaient jurer de faire passer à Trébonius au moins la moitié de leur part.    - [rédiger des discours déjà prononcés]. --- Cic. Br. 91: Tusc. 4, 55. d - écrire = décrire, raconter.    - scribere rem versibus, Enn. d. Cic. Br. 76: raconter les faits en vers, traiter un sujet en vers.    - scribere res gestas alicujus, Hor. P. 74: écrire les exploits de qqn.    - scribere bellum, Liv. 21, 1, 1: raconter une guerre.    - scriberis hostium victor, Hor. O. 1, 6, 1: tu seras (décrit) célébré dans ta victoire sur les ennemis.    - scribere + prop. inf.: écrire que, mentionner que, raconter que.    - Africanum scribit Cato solitum esse dicere, Cic. Rep. 1, 27: Caton écrit que l'Africain avait l'habitude de dire...    - haec avis scribitur solere... Cic. Nat. 2, 124: on raconte que cet oiseau a l'habitude. --- cf. Tusc. 1, 114.    - scriptum est quaesivisse Socratem... Cic. Div. 1, 123: on rapporte que Socrate demanda... (nous lisons que...). g - écrire, composer, faire des ouvrages.    - Tarentinis scribere, Cic. Fin. 1, 7: écrire pour les gens de Tarente.    - Plato quo nemo in scribendo praestantior fuit, Cic. Rep. 2, 21: Platon, que personne ne surpassa comme écrivain. --- cf. Cic. Rep. 3, 13. h - faire savoir par écrit, par lettre, écrire.    - scribere ad aliquem (scribere alicui), Cic.: écrire à qqn.    - scribere ad aliquem de aliquo accuratissime, Cic.: recommander chaleureusement une personne à qqn.    - Brundisio proficiscens scripseram ad te quas ob causas in Epirum non essemus profecti, Cic. Att. 3: en partant de Brindes, je t'ai écrit pour quelles raisons je ne suis pas allé en Epire.    - scribes ad me, Cic. Att. 5, 4 2: tu m'écriras.    - scripsi ad Lamiam, Cic. Att. 5, 8, 3: j'ai écrit à Lamia.    - ut scribis, Cic. Att. 3, 27: comme tu me le dis dans ta lettre.    - scripsi ad te de Varronis erga me officio, Cic. Att. 2, 25, 1: je t'ai parlé des bons offices de Varron à mon égard. --- cf. Cic. Att. 2, 16, 11, etc.    - avec prop. inf. Graeceius ad me scripsit C. Cassium sibi scripsisse... Cic. Att. 15, 8, 2: Graeceius m'a écrit que C. Cassius lui avait écrit que... ii - écrire de (avec idée d'ordre, de conseil).    - scribere ut + subj.: donner par écrit l'ordre de, écrire de.    - scripsit (ut) veniret: il lui a écrit de venir.    - scribit Labieno... veniat, Caes. BG. 5, 46, 4: il écrit à Labiénus de venir. --- cf. Cic. Fam. 16, 4, 2 fin.    - scripsit ne veniret: il lui a écrit de ne pas venir.    - sua manu scripsit ne timeret statimque ad se veniret, Nep.: il lui écrivit de sa main de ne pas craindre et de venir aussitôt chez lui.    - ad me scripsit, ut in Italiam quam primum venirem, Cic. Att. 11, 7, 2: il m'a écrit de venir le plus tôt possible en Italie. --- cf. Cic. Att. 4, 14, 1.    - scribam ad illos ut... ne cui negent, Cic. Phil. 2, 32: je leur écrirai de ne répondre non à personne.    - Scipioni scribendum, ne bellum remitteret, Liv. 30, 23, 5: [il disait] qu'il fallait écrire à Scipion de ne pas ralentir la guerre.    - avec inf. Tac. An. 15, 25. jj - fig. graver, dessiner, broder, peindre.    - scribere acu, Sil. 14: broder.    - scribere animo (scribere in animo): graver dans son esprit.    - mihi scripta illa dicta sunt in animo, Ter.: ces paroles sont gravées dans mon coeur.    - scripsit Apollinem, Plin.: il peignit Apollon.    - frontem tabernae sopionibus scribam, Catul. 37: je peindrai des inscriptions obscènes sur la façade de votre taverne.    - tibi scribetur forma et situs agri, Hor. Ep. 1: on te dessinera le plan de la campagne.    - scribitur vestris Cynthia corticibus, Prop. 1: le nom de Cynthie est gravée sur vos écorces.    - scriberis Vario fortis et hostium victor, Hor. C. 1: Varius célébrera ton courage et tes victoires sur l'ennemi. k - inscrire, enrôler des soldats.    - Cic. Fam. 3, 3, 1 ; Sall. C. 32, 1; J. 43, 3 ; Liv. 21, 40, 3, etc.    - scribere sex milia colonorum Albam in Aequos, Liv. 10, 1, 1: inscrire six mille colons pour Albe chez les Eques.    - fig. scribe tui gregis hunc, Hor. Ep. 1, 9, 13: inscris-le dans ta troupe, parmi tes compagnons. ll - mentionner qqn dans son testament, instituer qqn comme héritier.    - scribere aliquem heredem, Cic. Mil. 48: instituer qqn héritier.    - scribere aliquem secundum heredem, Sall. J. 65, 1,: instituer qqn héritier en second. --- cf. Hor. S. 2, 5, 48. m - inscrire sur le livre de comptes.    - scribere nummos, Plaut. As. 440: faire un billet [de reconnaissance d'une dette]. --- cf. Dig. 26, 7, 9, 7.    - scribe decem (tabulas) a Nerio, Hor. S, 2, 3, 69: fais souscrire dix billets avec les formules dictées par Nérius.    - Lutius Titius scripsi me accepisse, Dig.: je, soussigné, Lutius Titius, reconnais avoir reçu... [st1]2 [-] scrībo, ōnis, m.: qui inscrit, recruteur.    - S.-Greg. Ep. 12, 30.
    * * *
        Scribo, scribis, scripsi, scriptum, scribere. Escrire.
    \
        Corticibus scribere. Propert. En escorce.
    \
        Scribere sua manu. Cic. Escrire de sa propre main.
    \
        Alicui salutem scribere. Plaut. Le saluer, ou se recommander à luy par lettres.
    \
        Scribere. Terent. Escrire, Composer, ou faire quelque euvre et livre.
    \
        De malis Graecis Latine scripta deterius. Ci. Livres plus mal couchez en Latin, qu'ils n'estoyent en Grec dont ils sont prins.
    \
        Aliquem haeredem scribere. Martial. Faire son heritier.
    \
        Scribere seruo libertatem. Vlp. Luy laisser liberté par testament, Ordonner par testament qu'il soit mis en liberté.
    \
        Nummos alicui scribere. Plautus. Faire bailler argent par la banque.
    \
        Supplementum scribere legionibus. Cic. Parfournir les legions.
    \
        In animo scribere. Terent. Imprimer en l'esprit.
    \
        In aqua scribere. Catul. Oublier.
    \
        Scribere. Plin. Peindre.

    Dictionarium latinogallicum > scribo

  • 4 transmitto

    trans-mitto (trāmitto), mīsī, missum, ere, I) einen fremden Gegenstand zu einem Punkte hinüber-, über einen Raum hin-, durch einen Raum hindurchschicken = - gehen lassen, also: A) hinüberschicken, -gehen od. - kommen lassen, -bringen, 1) eig.: a) übh.: pecora in campum, Tac.: in formas coactam materiam, Colum. – b) über ein Gewässer, übersetzen lassen, übersetzen, legiones, Vell.: equitatum celeriter, Caes.: m. Angabe wohin? cohortem Usipiorum in Britanniam, Tac.: classem in Euboeam ad urbem Oreum, Liv.: Ligures in naves impositos praeter oram Etrusci maris Neapolim, Liv. – 2) übtr.: a) im allg.: bellum in Italiam, hinüberspielen, Liv.: u. bl. bellum, Tac.: vitia cum opibus suis Romam, Iustin.: vim in alqm, gleichs. loslassen = anwenden, Tac. – b) insbes., überlassen, d.i. α) anvertrauen, huic hoc tantum bellum, Cic. de imp. Pomp. 42. – β) übergeben, abtreten, hereditatem filiae, Plin. ep.: res matris alci, Apul.: poma intacta ore servis, an die Sklaven weitergeben, Tac.: munia imperii, einem anderen abtreten, Tac. – durch Kauf, ut illam transmittas sibi, Plaut. – γ) widmen, suum tempus temporibus amicorum, Cic.: vigiles operi noctes, Suet.
    B) über od. durch etw. (gehen-, setzen lassen, durchlassen, 1) eig.: a) im allg.: equum per amnem, Liv.: exercitum per fines, Liv. – vehem feni large
    ————
    onustam, Plin.: lucem, durchlassen, Sen.: favonios, Plin. ep.: imbres, Plin. – b) insbes.: α) durchstechen, -stecken, facem per pectus, Sen. poët.: acum duplicem muliebrem capillum ducentem, Cels. – β) von einem Punkte durch od. über einen Raum usw. hinweg bis zu einem anderen Punkte führen, legen, transmissum per viam tigillum, quer über die Straße gesteckt, Liv.: super templum Augusti ponte transmisso, über den Tempel des Augustus hinweggeführt, Suet. – 2) übtr.: acquiescamus iis, quae iam hausimus, si modo non perforato animo hauriebamus et transmittente quicquid acceperat, durchlassend = vergessend, Sen. ep. 99, 5.
    C) vorüber-, vorbeilassen, 1) eig.: agmina, Val. Flacc.: hastam, Stat. – 2) übtr., vorüberlassen = fahren lassen, in Frieden lassen, aufgeben, innumeris veluti leo forte potitus caedibus imbelles vitulos mollesque iuvencas transmittit, läßt gehen, läßt unberührt, Stat.: Gangen amnem (die Eroberung des G.), Curt.: Iunium mensem transmissum, man habe aufgegeben, fallen lassen, Tac.
    II) selbst über od. durch etw. setzen, (übersetzen) -gehen, -laufen, -schwimmen, 1) eig.: a) im allg.: α) m. Acc. des Ortes usw., über den man setzt, Hiberum, Liv.: maria, v. Pers. (zB. discendi aut visendi causā), Cic., v. Vögeln = über die M. fliegen, Cic.: mare, durchschwimmen, Plin.: flumen ponte, Tac.:
    ————
    Alpes, Liv.: patentes campos cursu, flüchtig durcheilen, Veget.: poet., cursum (wie πορθμεύειν τον πλοῦν), Verg.: sinus transmitti oporteret, Cic.: amne transmisso, Tac.: clementi transmisso clivulo, Apul. – β) absol.: ab eo loco conscendi (habe ich mich eingeschifft), ut transmitterem, Cic.: sin ante transmisisset, Cic.: m. Ang. von wo? u. wohin? inde, Cic.: numquam a Brundisio nisi hieme summā, Cic.: Uticam ab Lilybaeo, Liv.: a Brundisio Dyrrhachium, Suet.: ex Corsica in Sardiniam, Liv.: ex Sardinia ab Lentulo praetore in Africam (v. Schiffen), Liv.: Passiv unpers., in Ebusum insulam transmissum (est), Liv. 22, 20, 7. Vgl. Drak. Liv. 25, 31, 12. – b) insbes.: α) über oder durch einen Raum usw. werfen, -schleudern, u. dgl. tectum lapide vel missili, Plin.: flumina disco, Stat. – übtr., quantum Balearica torto funda potest plumbo medii transmittere caeli, Ov. – β) durchstechen, durchbohren, pectus cuspide, Sil.: von der Waffe, pectus transmittit (durchfährt = durchbohrt) cuspis, Sil. – 2) übtr.: a) übergehen = unbeachtet-, unberücksichtigt-, unberührt lassen, nicht beachten, nicht berücksichtigen (vgl. Ruperti Tac. ann. 4, 55, 1), Hypaepeni transmissi ut minus validi, Tac.: apud quos inania transmittuntur, Tac. – Scaurum silentio transmisit, Tac.: nihil silentio, Tac.: sententiam silentio, deinde oblivio, Tac.: haud fas, Bacche, tuos tacitum transmittere honores, Sil.: qui in
    ————
    praetura omnibus edictis sine honore ac mentione ulla (ohne jede ehrenvolle Erwähnung) eum transmiserat, Suet. – b) eine Zeit zubringen, durchleben, omne hoc tempus inter pugillares et libellos iucundissimā quiete, Plin. ep.: vitam per obscurum, Sen.: quattuor menses hiemis inediā, Plin.: steriles annos, Stat.: ille, cui multi anni transmissi sunt, dem viele Jahre vergangen, über den v.J. hingegangen sind, Sen. ep. 93, 4. – c) einen Zustand usw. überstehen, durchmachen, febrium ardorem, Plin. ep.: discrimen (v. einem Kranken), Plin. ep.: secessus voluptatis, Plin. ep.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > transmitto

  • 5 advectio

    ōnis f. [ adveho ]
    привоз, подвоз, доставка (longa a. a Brundisio PM)

    Латинско-русский словарь > advectio

  • 6 conscendo

    cōn-scendo, scendī, scēnsum, ere [ scando ]
    1) подняться, взойти, взобраться (montes Ctl, Prp или in montem Pt)
    c. equum L и in equum Oсесть на коня
    c. navem Pl, Cs etc. и in navem Cs etc.сесть (погрузиться) на корабль
    2) вознестись, возвыситься, достичь (ad consulatum VM; ad summa fastigia dignitatum CTh)

    Латинско-русский словарь > conscendo

  • 7 ut

    I усил. utī (тж. uti) adv.
    quae postea sunt in eum ingesta, ut sustinuit! C — когда эти обвинения были возведены на него (Милона), как он переносил их!
    ut... ita (sic) — как... так (ut initium, sic finis est Su) или хотя... однако (ut nihil boni est in eā re, sic certe nihil măli C)
    ut melius, quidquid erit, pati! H — насколько уж лучше сносить всё, что ни случится!
    2) ut quisque... ita (sic) (с двумя superl.) чем... тем
    ut quidque rarissimum est, ita plurimi aestimatur C — чем что-л. реже, тем больше оно ценится
    3) ita... ut ( в клятвах)
    ita salvus sim, ut... C — клянусь жизнью, что...
    4) с superl. adv. как можно, как нельзя больше ( ut planissime exponam C)
    5) так как, поскольку
    possum falli ut homo C — как человек (так как я человек, то) я могу ошибаться
    6) ut qui с conjct. так как он
    magna pars Fidenatium, ut qui coloni addĭti Romanis essent, Latine sciebant L — многие фиденаты, будучи (= так как они были) римскими колонистами, знали латинский язык
    7) ut si как если бы, как будто бы, словно
    Agesilāus, ut si bono animo fecissent, laudavit consilium eorum Nep — Агесилай похвалил их решение, словно (= сделав вид, будто верит, что) они приняли его с добрыми намерениями
    8) по сравнению с, относительно, с точки зрения
    ut illis temporibus C — по тому времени (= учитывая характер той эпохи)
    II ut, усил. utī (тж. uti) conj.
    1) (усил. ut primum) как только (ut Romam vēnit, praetor factus est L)
    ut Brundisio profectus es, nullae mihi abs te sunt redditae litterae C — с тех пор как ты уехал в Брундизий, я не получил от тебя ни одного письма
    3) ( ut finale) для того (с тем, затем) чтобы (ĕdere oportet, ut vivas rhH.)
    4) ( ut objectivum) что, чтобы (fiĕri non potest, ut... Q)
    ita volo, ut fiat Terэтого-то я и хочу
    5) ( ut consecutivum) так... что, настолько... что, так... чтобы
    Atticus sic Graece loquebatur, ut Athenis natus videretur Nep — Аттик так говорил по-гречески, что казался уроженцем Афин
    6) ( ut concessivum) пусть, даже если
    ut desint vires, tamen est laudanda voluntas O — пусть не хватает сил, но (самое) желание заслуживает похвалы
    7) ( при verba timendi) что (как бы) не (vereor, ut foedus satis firmum sit C)
    8) да разве возможно чтобы?, да чтобы? (tibi ego ut credam? Ter)
    te ut ulla res frangat? C — да разве на тебя что-л. подействует?
    9) ах чтобы!, пусть бы!, о если бы! (ut te dii perduint! Ter); только (лишь) бы (operam ut det! Pl)

    Латинско-русский словарь > ut

  • 8 advectio

    advectio, ōnis, f. (adveho), das Herzuführen, der Transport, longa advectio a Brundisio, Plin. 9, 169.

    lateinisch-deutsches > advectio

  • 9 biduum

    bīduum, ī, n. (bis u. dies), der Zeitraum ( die Zeit, Frist) von zwei Tagen, zwei Tage als Zeitraum, a) übh.: biduum comitiale (der 3. u. 4. Januar), Caes. b. c. 1, 5, 4: abstinentia bidui, Cels. 3, 21: bidui inedia, Plin. 8, 209: bidui est aut tridui haec sollicitudo, Ter. Andr. 440: finitā febre biduum integrum est, so befindet sich der Kranke zwei Tage lang gut, Cels. 3, 3. p. 77, 12 D.: quod omnino biduum supererat, cum (bis zu dem Tage, wo) etc., Caes. b. G. 1, 23, 1: in iis operibus consiliisque biduum consumitur, Caes. b. c. 1, 82, 1: certamine consulum biduum absumptum (est), Liv. 38, 44, 1 (vgl. inter has cogitationes biduo absumpto, Curt. 3, 6 [15], 8): biduum criminibus obiciendis statuitur, Tac. ann. 3, 13: ›longus fuit dolor‹. Bidui; at compluribus annorum saepe multorum, Cic. Phil. 11, 8: unum aliquem diem aut summum (höchstens) biduum eximere ex mense, Cic. Verr. 2, 129: id biduum memoriae eximere, Suet. Claud. 11, 1: biduum ad considerandum tempus petere, zwei Tage Bedenkzeit, Liv. 27, 24, 3: biduo intermisso, Plin. 30, 116. – oft biduum = »zwei Tage (lang)«, alqm biduum cibo tectoque prohibere, Cic. Verr. 3, 60: biduum in his locis morari, Caes. b. G. 7, 9, 1: u. so Cic. pro C. Rab. 8 u.a. Caes. b. c. 2, 21, 2 u.a. Sall. Iug. 69, 3. Nep. Att. 22, 3 u. oft bei andern: non plus biduum, Ter. eun. 184: biduum aut triduum, Cato r. r. 96, 1: biduum... tertio die, Liv. 31, 34, 9: noctem continuumque biduum, Suet. Tib. 42, 1: ante biduum, Vulg. Iosue 20, 5: iam ante biduum, Auct. inc. pan. Constant. Aug. 16, 5: in biduum, Liv. 10, 23, 1. Curt. 7, 11 (30), 14. Cels. 2, 10. p. 54, 2 D.: oft per biduum, zB. Cic. Phil. 11, 5; de nat. deor. 2, 96. Caes. b. c. 2, 32, 12. Vell. 2, 40, 3. Cels. 3, 17 u.a.: per continuum biduum, Vulg. 2. Mach. 10, 37: per insequens biduum, Liv. 30, 8, 4: post biduum, Plin. 2, 124; 13, 133. Aur. Vict. Caes. 32, 12. Vulg. lev. 19, 7 u.a.: post biduum demum, Suet. Aug. 10, 4: post biduum statim, Suet. Caes. 43, 1: non ultra biduum, Tac. ann. 6, 50. – Abl. biduo bei Kompar., biduo brevior dies, Cic. I. Verr. 6: uno die longior mensis aut biduo, Cic. Verr. 2, 129. – oft Abl. biduo = »im Verlauf (während) zweier Tage, zwei Tage über«, auch »binnen zwei Tagen«, zB. Cic. Quinct. 79 u. 81; ad Att. 4, 1, 6. Caes. b. G. 5, 27, 8. Cels. 1, 3. p. 19, 34 D. Curt. 4, 10 (39), 1 u.a.: selten in biduo, Iavol. dig. 50, 16, 217. § 1: oft eo biduo, »im Verlauf (während) dieser zwei Tage, in diesen zwei Tagen«, auch »nach diesen zwei Tagen«, Cic. ad Att. 4, 1, 6. Caes. b. c. 1, 41, 1 (dazu Kraner); 1, 87, 4. Auct. b. Alex. 9, 3 u. 59, 2: so auch hoc biduo, Cic. Phil. 14, 10: illo biduo, Cic. Verr. 2, 64: biduo illo, Curt. 6, 10 (39), 20: illo fere biduo, Cic. Pis. 14: biduo aut summum (höchstens) triduo, Cic. Quinct. 78: biduo vel certe triduo, Cels. 4, 5 (2). p. 126, 25 D.: biduo triduove, Cels. 3, 21. p. 108, 36 D.; vgl. spatio bidui triduive, Apul. met. 9, 40: biduo et binoctio, Amm. 10, 1, 8: biduo et noctibus tribus, Caes. b. c. 2, 23, 1: biduo et duabus noctibus, Nep. Hann. 6, 3: priore biduo, Tac. hist. 1, 57: biduo proximo, Cels. 3, 15. p. 96, 3 u. p. 96, 11 D.: toto biduo, Apul. met. 1, 10: biduo continenti, Suet. Cal. 19, 2: biduo ante, Cic. Pis. 60: biduo post, Caes. b. G. 1, 1, 47, 1. Liv. 44, 18, 6. Suet. Caes. 16, 2: biduo post aut non toto triduo, Cic. Quinct. 79: biduo vix, Liv. 21, 47, 6: biduo a partu, Plin. 11, 236. – biduo, quo haec gesta sunt, zwei Tage von da an gerechnet (von der Zeit ab), wo usw. = zwei T., nachdem usw., Caes. b. c. 1, 48, 1: u. so biduo, quo senatum legerunt censores, Liv. 40, 53, 1: biduo postquam inde sublatus esset, Val. Max. 1, 8. ext. 1. – b) zur Bestimmung der Wegstrecke: bidui iter progressus, Caes. b. c. 2, 24, 1: ab eo non longius bidui viā abesse, Caes. b. G. 2, 7, 2: bidui navigatione distare a continente, Plin. 6, 200: biduum aut triduum abesse a Brundisio, Cic. ad Att. 8, 14, 1: bidui spatio abesse ab alqo, Planc. in Cic. ep. 10, 17, 1: in castra properabamus, quae aberant bidui, Cic. ad Att. 5, 16, 4: castra a quibus aberam bidui, Cic. ad Att. 5, 17, 1.

    lateinisch-deutsches > biduum

  • 10 compasco

    com-pāsco, (pāvī), pāstum, ere, I) v. intr., zusammen weiden, die gemeinschaftliche Hutung ausüben, si compascuus ager est, ius est compascere, Cic.: compascendi ius, ICt. – II) v. tr.: 1) zusammen weiden lassen, Brundisina (ostrea) in Averno compasta, Plin. 32, 61. – 2) abweiden lassen, a) übh.: pabulum in fundo, Varr. r. r. 2. praef. § 5: spicas oportet compasci, Varr. r. r. 1, 53. – b) prägn., durch Weidenlassen od. Füttern vertreiben, famem (ostrearum) longae advectionis a Brundisio in Lucrino, Plin. 9, 169.

    lateinisch-deutsches > compasco

  • 11 conscendo

    cōn-scendo, scendī, scēnsum, ere (con u. scando), in od. auf etw. steigen, etw. besteigen, m. Ang. wohin? durch in m. Akk.; mit Ang. was? durch bl. Acc., I) eig.: a) im allg.: α) (in Prosa nachaug.) m. in u. Akk.: c. in equos, Ov.: in Maenianum, Val. Max.: in montem, Petr.: in aedem, Gell. – β) m. Acc.: aethera, Ov.: Capitolium, Eutr.: inter quietem opinione suā caelum, Val. Max.: cubiculum superius, Apul.: currum, Lucr. u. Curt.: vehiculum, Fronto: equum (equos), zu Pf. steigen, aufsitzen, Liv.: moenia, Val. Max.: montes, Catull. u. Prop.: munimenta, Frontin.: rogum, Verg. u. Val. Max.: rostra, Val. Max.: scopulum, Verg.: tribunal, Suet.: vallum, Caes. – zugl. m. Ang. wodurch? (worauf?) durch Abl., mulierum corporibus velut gradibus constructis currus, Val. Max.: u. (poet.) c. aequer navibus, befahren, Verg. Aen. 1, 381. – b) insbes., als naut. t. t., zu Schiffe steigen, das Schiff (die Schiffe) besteigen, sich einschiffen, α) m. in u. Akk. des Fahrzeugs: in navem, in naves, Caes. u.a. (s. Schneider Caes. b. G. 5, 7, 4 not. crit.): in ratem, Hyg.: sacram in Argo, Ov. – zugl. m. Ang. von wo aus? (deutsch wo?) durch ab m. Abl., ab hortis Cluvianis in phaselum, Cic. (vgl. no. β u. γ). – m. Ang. wo? durch Adv., zugl. m. Ang. mit wem? durch cum m. Abl., proficiscitur ad portum ibique classem sub vesperum cum ea copia conscendit, Auct. b. Afr. 10, 2. – β) m. bl. Acc. des Fahrzeugs usw.: cumbam piscatoriam, Afran. fr.: navem, naves, Plaut., Caes. u.a. (s. Schneider Caes. b. G. 5, 7, 4 not. crit.): naviculam, Val. Max.: naviculam parvulam, Caes.: navigium, navigium parvum, Curt.: classem, Verg. u. Liv.: cavatum ex materia alveum, Vell.: puppim, Ov. – zugl. m. Ang. von wo aus? (deutsch wo?) durch ab m. Abl. od. durch bl. Abl. loc., a Caieta navem, Liv. fr.: ab Herculis portu c. navem, Val. Max.: Ostiis navem, Iustin. – γ) prägn., absol. = einsteigen, sich einschiffen, zu Schiffe gehen (s. Fabri Liv. 21, 49, 8), tu, si ita expedit, velim quam primum bonā et certā tempestate conscendas ad meque venias, Cic.: tanta erat completis litoribus contentio, qui potissimum ex magno numero conscenderent, ut etc., Caes. – mit Ang. mit wem? durch cum m. Abl., u. m. Ang. an welcher Schiffsseite? durch ad mit Akk., conscende nobiscum, et quidem ad puppim, besteige mit uns das Staatsschiff u. zwar am Hinterdeck (wo das Steuerruder), d.i. als Mitlenker, Cic. ep. 12, 25, 5. – m. Ang. von wo aus? (deutsch wo?) durch Adv. od. durch ab m. Abl. od. durch bl. Abl. od. Genet. loc., reiectus austro sum in eum ipsum locum, unde conscenderam, Cic.: ab eo loco conscendi, ut transmitterem, Cic.: c. a Brundisio, Cic.: c. Epheso, Cic.: c. aut Labrone aut Pisis, Cic.: c. Thessalonicae, Liv. 44, 23, 9. – m. Ang. wohin? durch Adv., anguis eo conscendit, ubi Q. Ogulni legati tabernaculum erat, stieg (kroch) die Schl. auf den Teil des Schiffes, wo usw., Val. Max. 1, 8, 2 (aber nirgends durch in mit Akk., denn Liv. 31, 29, 6 wird jetzt mit cod. Bamb. in Siciliam transcenderunt gelesen). – II) übtr.: α) m. ad u. Akk. = sich versteigen, c. ad ultimum nefas, Ps. Quint. decl. 377. – u. = zu einer Ehrenstufe aufsteigen, sich emporschwingen zu usw., miro gradu ad consulatum ex macellaria patris taberna, Val. Max. 3, 4, 4: usque ad praefecturae praetorianae potentiam, Aur. Vict. epit. 45, 3: ad summa fastigia dignitatum, Cod. Theod. 7, 8, 14 (vgl. 6, 24, 10). – β) m. bl. Acc. = gleichs. besteigen, laudis carmen, sich aufschwingen zum Lobgedicht, Prop. 2, 10, 23.

    lateinisch-deutsches > conscendo

  • 12 discedo

    dis-cēdo, cessī, cessum, ere, I) auseinander gehen, sich trennen, sich teilen, in duas partes, Sall.: inter se, Nep.: in manipulos, Tac. – v. Lebl., discedit terra, Cic.: caelum discedit, d.i. trennt sich, öffnet sich, Cic. de div. 1, 97 u. 99; dah. er heitert sich auf, Verg. Aen. 9, 20. – übtr., a) grammat. od. logisch zerfallen, ab uno capite in duo obliquos casus (Ggstz. in unum confluere), Varro LL.: in duo genera, Quint.: in tres partes, Quint. – b) politisch sich spalten, omnis Italia animis discedit, Sall. hist. fr. inc. 2 (hist. fr. 1, 16). – II) fort-, weg-, abgehen, sich entfernen, A) eig.: 1) im allg.: ab ero, Plaut.: a Caesare, Caes.: de foro, Cic.: de convivio, Cic.: e Gallia, Cic.: e patria, Ov.: e medio, sich verbergen, verstecken, Suet.: m. bl. Abl., finibus, templo, Ov.: Capuā, Cic. – impers., a contione disceditur, Caes.: absol., Caes. – v. Lebl., calx ab arena discedit, löst sich ab, Vitr.: ebenso squamae ex summa cute discedunt, Cels.: quartana ab alqo discedit, weicht, Cic.: discessit (schied) sol, Ambros.: u. so sol discedens, Hor. – mit Angabe wohin? = wohin gehen, sich begeben, in silvas, ex fuga in civitates, Caes.: ad urbem, Verg.: ex castris domum, Caes.: domos suas, Nep.: m. 1. Supin., cubitum, Cic.: unpers., quietum disceditur, Dict. – 2) insbes.: a) als milit. t.t.: α) = von wo abgehen, abziehen, abmarschieren, a Brundisio, Caes.: ex hibernis, Caes.: Tarracone, Caes.: absol., dispersi discedunt, Caes. – ab signis, die Schlachtordnung verlassen, Caes.: ab armis, die Waffen niederlegen, Caes.: a bello, sich vom Kriegsschauplatze entfernen, Caes. – β) = aus einem Kampfe irgendwie (als Sieger, besiegt usw.) abziehen, wegkommen, davonkommen, superior discedit, Caes. u. Nep.: u. (vor Gericht, Ggstz. inferior est in agendo) Cic.: victor discedit, Amm.: maximarum gentium victor discedit, Caes.: victus discedit, Sall.: graviter vulneratus discedit, Sall.: aequo Marte cum Volscis, der Kampf mit den Volskern blieb unentschieden, Liv.: sine detrimento, Caes.: infectā re, Caes., od. infectis rebus, Nep. – dah. übh. irgendwie (als Sieger vor Gericht, unbestraft usw.) davongehen, weg-, davonkommen, superior discedit, bleibt Sieger, Cic., Ggstz. inferior discedit, unterliegt, Cic.: liberatus discedit, geht frei aus (wird freigesprochen), Cic. u. Nep.: consulum iudicio probatus discessit, trat mit dem Beifall der K. ab, Cic.: alcis iniuria impunita discedit, bleibt ungestraft, Cic.: pulchre et probe et praeter spem, ganz schön u. gut weggekommen, Ter.: turpissime, mit Schimpf u. Schande abziehen müssen, Cic. – b) sich feindl. von jmd. scheiden, sich trennen, jmd. verlassen, von ihm abfallen, uxor a Dolabella discessit, Cael. in Cic. ep.: ab amicis, die Fr. aufgeben, Cic.: ab alqo duce (v. Soldaten usw.), Caes. u. Liv. (vgl. Fabri Liv. 24, 45, 2). – B) übtr.: 1) im allg.: ex vita tamquam ex hospitio, scheiden, Cic.: u. so a vita, Cic. (spätlat. auch bl. discedere = aus dem Leben scheiden, verscheiden, Min. Fel. 1, 2 codd. Amm. 29, 5, 42 codd.). – a re, von der Sache, vom Thema abgehen (v. Redner), Cic. – übtr., v. Lebl., schwinden, numquam ex animo meo discedit illius viri memoria, Cic.: hostibus spes potiundi oppidi discessit, Caes. – 2) insbes.: a) von etwas, von seiner Pflicht, von seinem Charakter usw. abgehen, abweichen, etw. aufgeben, ab officio, Cic.: a consuetudine, Cic.: a voluptate, Cic.: a constantia atque a mente atque a se discessit, ihn verließ Besonnenheit und Mut, und er geriet außer sich, Cic.: a gloria sperata, Cic. – b) als publiz. t.t., v. Senat, in alqam sententiam d., einer Meinung beitreten, Liv.: u. das Gegenteil, in alia omnia d., ganz für das Gegenteil stimmen, ganz der Gegenmeinung sein, Cic. – vgl. quo (= ad quod SC.) numquam ante discessum est, wozu man sonst nie geschritten ist, Caes. – viell. auch so hanc in opinionem discessi, ut etc., Cic. – c) d. ab alqo od. ab alqa re, von jmd. od. etwas in der Beurteilung abgehen, absehen = jmd. od. etwas ausnehmen, cum a vobis discesserim, euch ausgenommen, Cic.: cum a fraterno amore discessi, Cic. – / Synkop. Perf.-Formen discesti, Plaut. asin. 251: discesse, Ven. Fort. vit. S. Mart. 4, 352. – Partic. Perf. Pass., custodibus discessis, Cael. Antip. hist. 4. fr. 32 ( bei Prisc. 8, 49).

    lateinisch-deutsches > discedo

  • 13 praesideo

    praesideo, sēdī, sessum, ēre (prae u. sedeo), I) vorn-, voransitzen, Lact. 1, 20, 36. – II) bildl.: A) schützen, beschützen, decken, ein Schutz sein, mit folg. Dat., huic imperio libertatique communi, Cic.: urbi, Liv.: v. Soldaten u. ihren Befehlshabern, v. der Flotte (s. Fabri Liv. 22, 11, 9), huic iudicio, Cic.: itineri, die Straße decken, beherrschen, Curt.: Nolae, Liv.: Hellesponto, Liv.: classi (mit der Fl.) Brundisio Calabriaeque circa litoribus, Liv.: bes. v. Gottheiten, cunctae Siciliae, Cic.: huic loco temploque, huic urbi et rei publicae, Cic.: foribus caeli, v. Janus, Ov. – m. folg. Acc., v. Soldaten usw., socios, agros suos, Sall. fr.: litus Galliae, Tac. – B) den Vorsitz haben, an der Spitze stehen, die Aufsicht führen, beaufsichtigen, leiten, befehligen, rebus urbanis, Caes.: orbi terrarum, Cic.: Vestalibus sacris, Tac.: comitiis, Plin. pan.: spectaculis, Suet.: Galba, qui Hispaniae praesidebat, Statthalter von H., Aur. Vict.: arci Babyloniae praesidere iussus, über die B. von B. als Befehlshaber gesetzt, Curt.: mit folg. Acc., exercitum, Tac.: absol., in agro Piceno praesidebat, befehligte, Sall.: insbes., zur Kaiserzt., den Vorsitz haben (als Konsul), an der Spitze des Senates stehen, Plin. ep. u. Suet. – Partiz. subst., praesidēns, entis, m., der Vorsitzende, Vorsteher, Tac. u.a.

    lateinisch-deutsches > praesideo

  • 14 provideo

    prō-video, vīdī, vīsum, ēre, vor sich-, in der Ferne sehen, schon von fern sehen od. ansichtig werden, I) eig.: alqm non providisse (um ihn zuerst zu grüßen), Komik. u. Hor.: navem, Suet.: nec opinantem in piscinam non ante ei provisam (nicht von ihm vorher bemerkten) proicere, Cels.: m. folg. indir. Fragesatz, iacula in tenebris, ubi quid petatur procul provideri nequeat, inutilia esse, Liv.: e cuius (phengitis lapidis) splendore per imagines, quidquid a tergo fieret, provideret, Suet. – II) übtr.: 1) in der Ferne der Zeit sehen, vorhersehen, quod ego, priusquam loqui coepisti, sensi atque providi, Cic.: plus animo providere et praesentire videbatur, Caes.: adeo ut (Ioseph) etiam sterilitatem agrorum ante multos annos providerit, Iustin.: medicus morbum ingravescentem ratione providet, Cic.: omnia providens et cogitans et animadvertens deus, Cic.: futura eloquentia provisa in infante est, Cic.: ante provisa tempestas (Ggstz. subita tempestas), Cic. – 2) für od. gegen etw. Vorsorge tragen, Vorkehrungen treffen, sorgen, im voraus besorgen, einer Sache vorbauen, a) m. Acc.: rem frumentariam, besorgen, Caes.: u. so arma, frumentum, Liv.: frumentum exercitui, frumentum in hiemem, Caes.: supplementum, Vell. – multa, Cic.: omnia, sich um alles bekümmern, seine Augen überall haben, Petron.: consilia in posterum, kluge Vorkeh rungen für die Zukunft treffen, Cic.: multum in posterum providerunt, quod etc., Cic.: cetera, quae quidem consilio provideri poterant, cavebantur, Cic.: provisis etiam heredum in rem publicam opibus, nachdem er auch die Macht seiner Erben gegen den St. im voraus befestigt hatte, Tac. – verb. m. cavere od. praecavere (Vorsichtsmaßregeln treffen), zB. omnia velut adversus praesentem Hannibalem cauta provisaque fuerunt, Liv.: ita res mihi tota provisa atque praecauta est, ut etc., Cic. – b) m. de u. Abl.: de re frumentaria, Caes.: de Brundisio atque illa ora, Cic. – c) m. Dat.: ex aliorum eventis suis rationibus, Cornif. rhet.: saluti hominum, Cic.: verb. vitae hominum consulere et providere (von den Göttern), Cic.: nihil me curassis, ego mihi providero, Plaut.: prov. sibi (sich vorsehen) contra hominem furiosissimum Maximinum, Capit. – d) m. folg. ut od. ne u. Konj.: ut (ceterae res) quam rectissime agantur omni meā curā, operā, diligentiā, gratiā providebo, Cic.: omnibus rebus cura et provide, ne quid ei desit, Cic.: satis undique provisum atque praecautum est, ne quid adversus vos in pugna praeter hostes esset, Liv. – e) absol. = Vorkehrungen aus Vorsicht treffen, Vorsichtsmaßregeln treffen, vorsichtig sein od. handeln, nisi providisses, tibi ipsi pereundum fuisset, Cic.: actum de te est, nisi provides, Cic.: nec ausus est satis nec providit, Ter. – prōvīsō (Abl.), mit Vorbedacht (Ggstz. temere), Tac. ann. 12, 39.

    lateinisch-deutsches > provideo

  • 15 traiectus

    trāiectus, ūs, m. (traicio), I) das Hinübersetzen, Hinüberfahren, die Überfahrt, maris, Tac.: fluminis, Liv. u. Val. Max.: ex portu commodissimus in Britanniam, Caes.: legionum tardior a Brundisio Apolloniam, Val. Max.: absol., traiectu intercludi, Caes.: tempestate in traiectu bis conflictatus, Suet. – II) meton., der Übergangspunkt, die Überfahrt, Auct. b. Alex. 56, 5.

    lateinisch-deutsches > traiectus

  • 16 ut

    ut, urspr. Form utī, arch. utei, Adv. u. Coniunct., I) Adv.: A) (wie ινα) als Ortsadverbium, wo, Catull. 11, 3; 17, 10. Verg. Aen. 5, 329. Ov. met. 1, 15. Vgl. Porphyr. Hor. carm. 3, 4, 29. Diom. 408, 16. Haupt Opusc. 2, 198 sq.

    B) zur Bezeichnung der Art und Weise, wie ein Zustand erscheint, in welcher Weise, in welcher Art, wie, 1) zur Andeutung der Beziehung eines Zustandes auf einen anderen, wie, a) absol.: Ciceronem et ut rogas amo et ut meretur et ut debeo, Cic.: perge ut instituisti, Cic. – namentlich in Zwischensätzen, in denen man auf anderswo angedeutete Aussagen, Zeugnisse, Wahrnehmungen verweist, homo demens, ut isti putant, Cic.: gens, ut barbari credunt, sapientiā excellet, Curt.: facilius est currentem, ut aiunt, incitare, quam commovere languentem, Cic.: haec civitas Rhenum, ut supra demonst avimus, tangit, Caes. – b) mit korresp. sic, ita, item: sic sum, ut vides, Plaut.: omnia sic constitueram mihi agenda, ut tu admonebas, Cic.: ut optasti, ita est, Cic.: ita ut res sese habet, narrato, Ter.: ut tute es, item censes omnes esse? Plaut. – c) ut ut od. utut, wie immer, ut ut res haec sese habet, Plaut.: ut ut erit, rem impediri malo, Cic. ad Att. 15, 26, 4.

    2) zur Angabe von Vergleichungen, a) wenn zwei Begriffe miteinander gleichgestellt werden, meistens mit einem korresp. sic, ita, item, itidem, so... wie, sic, ut avus hic tuus, ut ego, iustitiam cole, Cic.: uti initium, sic finis est, Sall.: ut ille solebat, ita nunc mea repetet oratio populi origines, Sall.: non item in oratione ut in versu numerus exstat, Sall.: ut vos hic, itidem illic apud vos meus servatur filius, Plaut. – b) wenn zwei Begriffe gleichlautend nebeneinander angeführt werden, wie... so auch, sowohl... als auch, ut cum Titanis, ita cum Gigantibus, Cic.: Dolabellam ut Tarsenses, ita Laodiceni arcessierunt, Cic.: ut credere, ita malle, Liv. – c) wenn zwei Begriffe miteinander verbunden werden, von denen der eine neben dem anderen eingeräumt wird, obgleich es nicht zu erwarten war, so wie... so, zwar... aber, Saguntini ut a proeliis quietem habuerant... ita non nocte, non die umquam cessaverant ab opere, Liv.: ut errare potuisti, sic decipi te non potuisse quis non videt? Cic. – d) in der Wendung: ut quisque mit Superl.... sic od. ita m. Superl., je mehr... desto mehr, je... desto, ut qui que est vir optimus, ita difficillime esse alios improbos suspicatur, Cic.: ut quidque primum gestum erit, ita primum exponetur, Cic.: ut illis pulcherrimum fuit tantam vobis imperii gloriam relinquere, sic vobis turpissimum est illud tueri non posse, Cic. – mit voranstehendem ita, colendum esse ita quemque maxime, ut quisque maxime virtutibus erit ornatus, Cic. – mit fehlendem ita, ut quisque maxime perspicit, quid etc...., is prudentissimus haberi solet, Cic.: facillime ad res iniustas impellitur, ut quisque altissimo animo est, gloriae cupiditate, Cic. – mit fehlendem ita samt dem Superl., ut quaeque retro etc., Liv. 30, 10, 17. – Wenn in dem Hauptsatze kein Superl. vorhanden ist, so dient ut quisque mit dem Superl. dazu, die Gegenstände, die im Satze erwähnt werden, einzeln u. aufeinderfolgend darzustellen, corripitur flammis ut quaeque altissima (est) tellus, Ov.: ut quisque gradu proximus erat, ita ignominiae obiectus, Liv.: legendos Demosthenem atque Ciceronem, tum ita, ut quisque esset Demostheni et Ciceroni simillimus, Quint.: ut quisque aetate antecedebat (= maximus erat), ita sententiam dicebat, Cic. – Auch steht sowohl im Hauptsatz als auch im Nebensatz ein anderer Grad, maior societas est, ut quisque proxime accederet, Cic.: uti longe a luxuria, ita famae propior, Tac. – e) in der Wendung ut quis m. Compar. od. Posit., je nachdem... so, ut quis districtior accusator, velut sacrosanctus erat, Tac.: ipsa e provincia, ut quis fortunae inops, moribus turbidus, promptius ruebant, Tac. – f) in Schwüren u. Beteuerungen, so wahr, so wahr wie usw., so wahr ich wünsche, daß usw., so wahr mir Gott helfe, so usw., ita me di ament, ut ego nunc non tam meāpte causā, laetor, quam illius, Ter.: ita vivam, ut maximos sumptus facio, Cic.: si me di amabunt, ut me tuarum miseritum est fortunarum, Ter.: ita mihi atque huic sis superstes, ut ex me atque hac natus es, Ter.: ita mihi meam voluntatem comprobet, ut ego accepi, Cic.

    3) zur Angabe einer erläuternden Erklärung, wie, als, Cicero ea, quae nunc usu veniunt, cecinit ut vates, Nep. – daher auch, um einen Maßstab anzugeben, nach dem ein ausgesprochenes Urteil aufgefaßt werden soll: dies geschieht a) durch ein appositionsmäßig angefügtes Substantiv od. Adjektiv, wie, als, für, laeti ut ad regem diu desideratum concessere, Liv.: horret onus ut parvo corpore maius, Hor.: homo acutus, ut Poenus, Cic.: apud me, ut bonum iudicem, argumenta plus quam testes valent, Cic. – b) durch einen selbständigen Satz, wie, wie denn, wie einmal, aiunt hominem, ut erat furiosus, respondisse, Cic.: permulta colligit Chrysippus, ut est in omni historia curiosus, Cic.: Ubii, quorum fuit civitas ampla atque florens, ut est captus Germanorum etc., Caes.

    4) zur Angabe eines Grundes, ausgedrückt a) durch einen relativen Satz, der nämlich, magna pars Fidenatium, ut qui coloni additi Romanis essent, Latine sciebant, Liv.: proelium, ut quod maxime umquam, pari spe utrimque commissum est, wenn irgend eins, Liv. – b) durch einen hypothetischen Satz mit si, wie wenn, als wenn, Agesilaus cum suis eo venit atque, ut si bono animo fecissent, consilium eorum, Nep.: ut si esset res mea, Cic.

    5) zur Angabe eines Verhältnisses, nach dem eine Tätigkeit bemessen wird, so wie, ut potui, tuli, Cic.: ut ipse praescripserat, Nep. – bes. in Verbindung mit einem Superl., ut blandissime potest, auf das schmeichelhafteste, Cic. – u. der Superl. verstärkt durch cum, wie domus celebratur, ut cum maxime (sc. celebratur), Cic.

    6) zur Angabe von Beispielen, wie, zum Beispiel, ea se sola percipere dicunt, quae tactu intimo sentiant, ut dolorem, ut voluptatem, Cic.: eādem mente res dissimillimas comprehendimus, ut colorem, saporem, calorem, Cic.

    7) zur Angabe des Grades im Ausrufe (s. Brix Plaut. capt. 416), wie, ut lacrumas excutiunt mihi! Plaut.: ut ille tum humilis, ut demissus erat! ut ipse sibi displicebat! Cic.: quae postea, in eum sunt ingesta, ut sustinuit! ut contempsit ac pro nihilo putavit! Cic.

    8) zur Angabe einer Frage, wie, a) einer direkten (s. Fritzsche Hor. sat. 2, 8, 1), ut vales? Komik.: ut valet? ut meminit nostri? Hor. – b) einer indirekten, videte, ut hoc iste correxerit, Cic.: credo te audisse, ut me circumsteterint, ut aperte ostentarint, Cic.

    9) zur Angabe von Zeitverhältnissen, a) zur Bezeichnung eines der Haupthandlung unmittelbar vorangegangenen Ereignisses, meistens mit dem Perfect., wie, als, sobald als, ut haec audivit, Cic.: ut huc venit, Cic.: ut vidit, Cic.: m. Praes., ut me et matrem sedentes, me vero etiam legentem videt, Plin. ep. 6, 20, 5: verstärkt durch primum, ut primum loqui posse coepi, Cic.: durch subito, ut subito, wie auf einmal, Ov. – Häufig steht im Hauptsatze ein Wort wie subito, statim, das die rasche Aufeinanderfolge beider Handlungen besonders hervorhebt, ut intellectum est, quantam vim haoeret accurata oratio, tum etiam magistri dicendi multi subito exstiterunt, Cic.: me ab Appio statim diligi coeptum esse, ut simultatem deposuimus, sensi, Cic. – b) zur Bezeichnung von gleichzeitigen Handlungen, seitdem, seit (s. Nipperd. Tac. ann. 14, 53), nam viri nostri domo ut abierunt, hic tertius est annus, Plaut.: quartus decimus annus est, ex quo spei tantae admotus snm; octavus, ut imperium obtines, Tac.: vigesima nox fuit, ut cupiunt te cernere silvae, Calp.: ut Brundisio profectus es, nullae mihi abs te sunt redditae litterae, Cic.: ut illos de re publica libros edidisti, nihil a te sane postea accepimus, Cic.: qui primus alma risit adorea, dirus per urbes Afer ut Italas equitavit, Hor.: nec quicquam ad nostras pervenit acerbius aures, ut sumus in Ponto, Ov.

    II) Coniunction mit dem Konjunktiv, daß, so daß, damit, A) zur Bezeichnung einer Wirkung, u. zwar entweder 1) einer faktischen, a) nach den Ausdrücken, die den Begriff von bewirken, geschehen, erfol gen, sich ereignen, vorhanden sein, stattfinden haben, daß, sol efficit, ut omnia floreant, Cic.: fieri non potest, ut quis Romae sit, cum est Athenis, Quint.: plerisque accĭdit, ut praesidio litterarum diligentiam in perdiscendo ac memoriam remittant, Caes.: u. so forte e venit, ut etc., Cic.: nobis contigit, ut etc., Cic.: est, ut etc., Cic.: ex hoc nascitur, ut etc., Cic. – b) nach den Ausdrücken, die das Vorhandensein einer Eigenschaft, einer Beschaffenheit, eines Erfordernisses, übh. einer Erscheinung bezeichnen, die eine Wirkung hat, daß, mos est hominum, ut etc., Cic.: expedit omnibus, ut etc., Iustin.: mihi opus est, ut lavem, Plaut.: hic locus est, ut de moribus maiorum loquamur, Cic.: si sequitur, ut etc., Cic.: reliquum est od. restat, ut etc., Cic.: extremum est, ut te orem, Cic.: iam prope erat, ut sinistrum cornu pelleretur Romanis, Liv. – dah. steht auch ut nach den Ausdrücken certum, verum, falsum, verisimile, rectum, iustum, usitatum est u.a., Cic., Nep. u.a.

    2) einer vorgestellten, a) nach den Verben wollen, wünschen, befehlen, bitten, verlangen, anraten, auftragen; beschließen, sich vornehmen; sich bestreben, sorgen; zulassen u.a., daß, equidem vellem, ut aliquando redires, Cic.: Phaëthon, ut in currum patris tolleretur, optavit, Cic.: praecipitur, ut nobismet ipsis imperemus, Cic.: quam ob rem imperabas, ut etc., Cic.: magnopere orabant, ut etc., Caes.: petunt atque orant, ut etc., Caes.: orat atque obsecrat, ut etc., Caes.: Messalae et Attico dixit, ut sine cura essent, Cic.: Voluseno mandat, ut revertatur, Caes.: constituit, ut ludi fierent, Cic.: tibi decernit, ut regem reducas, Cic.: ita censuerunt, ut P. Lentulus in custodiam traderetur, Cic.: consilium cepi, ut etc., Cic.: placuit his, ut etc., Cic.: curavi, ut bene viverem, Sen.: consulere ac prospicere debemus, ut etc., Cic.: quae (lex) permittit, ut etc., Cic.: illud natura non patitur, ut etc., Cic.: assentior, ut, quod est rectum, verum quoque sit, Cic. – b) nach den Verben fordern, ermahnen, erinnern, überreden, antreiben, zwingen, daß, tribuni plebis postulant, ut etc., Liv.: magno opere te hortor, ut etc., Cic.: haec admonui, non ut Graccho vitio darem, sed uti caveretis, ne etc., Gell.: auctor non sum, ut etc., Cic.: suasit, ut etc., Cic.: huic persuadet, uti ad hostes transeat, Caes.: impellimur naturā, ut etc., Cic.: Lentulum, ut se abdicaret praeturā, coëgistis, Cic. – c) nach den Verben fürchten, daß nicht (weil in den lat. Verben timere, metuere, vereri ein negativer Begriff enthalten ist, der auch auf den Nebensatz mit übergeht), ut sis vitalis, metuo, Hor.: timeo, ut sustineas, Cic.: vereor, ut Dolabella ipse nobis prodesse possit, Cic. – d) elliptisch für fac ut zur Anfügung eines Konzessivsatzes, gesetzt daß, angenommen daß, zugegeben daß, wenn auch (s. Madvig Cic. de fin. 2, 22, 71. Fabri Liv. 21, 47, 5), ut desint vires, tamen est laudanda voluntas, Ov.: quae ut essent vera, coniungi debuerunt, Cic.: ut quaeras omnia,...non reperies, Cic.: verum ut hoc non sit, tamen servet rem publicam, Cic.: ut ita sit, tamen non potes hoc quasi praeclarum aliquid praedicare, Cic. – e) elliptisch zum Ausdruck des Unwillens in einer Frage, egone illam ut non amem? ego illi ut ne bene velim? Plaut.: oh! tibi ego ut credam, furcifer? Ter.: tu ut umquam te corrigas? Cic.: ut ne tegam spurco Damae latus? Hor. – f) elliptisch zum Ausdruck einer Besorgnis, daß nur, operam ut det, Plaut.: ut satis contemplata modo sis, Ter. – g) elliptisch zum Ausdruck eines Wunsches, daß doch, ut dolor pariat, quod iam diu parturit, Cic.: ut te di perduint! Ter.

    B) zur Bezeichnung einer Folge, daß, so daß, 1) mit korresp. ita, sic, tam, eo, adeo, usque eo; talis, tantus, is, hic u.a.: Tarquinius sic Servium diligebat, ut is eius vulgo haberetur filius, Cic.: Siciliam Verres ita vexavit, ut etc., Cic.: non essem tam inurbanus ac paene inhumanus, ut eo gravarer, Cic.: eo rem adducam, ut etc., Cic.: paupertatem adeo facile perpessus est, ut etc., Nep.: talis est ordo actionum adhibendus, ut etc., Cic.: tantā imbueremur superstitione, ut etc., Cic.: eo erant vultu, ut etc., Cic.: Milo hoc fato natus est, ut etc., Cic.

    2) ohne korrelatives Wort, arboribus consita Italia est, ut tota pomarium videatur, Varro: cuius aures clausae veritati sunt, ut ab amico verum audire nequeat, huius salus desperanda est, Cic.: ruere illa non possunt, ut haec non eodem labefacta motu concĭdant, Cic.: fuit et disertus, ut nemo Thebanus ei par esset eloquentiā, Nep.

    C) zur Bezeichnung einer Absicht, daß, damit, 1) mit einem demonstrativen ideo, idcirco, ad eam rem u.a.: legum idcirco omnes servi sumus, ut liberi esse possimus, Cic.: neque hāc nos patria lege genuit aut educavit, ut nulla quasi alimenta exspectaret a nobis, Cic.

    2) meistens ohne ein hinweisendes Wort, Romani ab aratro abduxerunt Cincinnatum, ut dictator esset, Cic.: haec acta res est, ut nobiles restituerentur in civitatem, Cic.: esse oportet, ut vivas, non vivere, ut edas, Cornif. rhet.: constituerunt, sementes quam maximas facere, ut in itinere copia frumenti suppeteret, Caes.

    lateinisch-deutsches > ut

  • 17 advectio

    advectio, ōnis, f. (adveho), das Herzuführen, der Transport, longa advectio a Brundisio, Plin. 9, 169.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > advectio

  • 18 biduum

    bīduum, ī, n. (bis u. dies), der Zeitraum ( die Zeit, Frist) von zwei Tagen, zwei Tage als Zeitraum, a) übh.: biduum comitiale (der 3. u. 4. Januar), Caes. b. c. 1, 5, 4: abstinentia bidui, Cels. 3, 21: bidui inedia, Plin. 8, 209: bidui est aut tridui haec sollicitudo, Ter. Andr. 440: finitā febre biduum integrum est, so befindet sich der Kranke zwei Tage lang gut, Cels. 3, 3. p. 77, 12 D.: quod omnino biduum supererat, cum (bis zu dem Tage, wo) etc., Caes. b. G. 1, 23, 1: in iis operibus consiliisque biduum consumitur, Caes. b. c. 1, 82, 1: certamine consulum biduum absumptum (est), Liv. 38, 44, 1 (vgl. inter has cogitationes biduo absumpto, Curt. 3, 6 [15], 8): biduum criminibus obiciendis statuitur, Tac. ann. 3, 13: ›longus fuit dolor‹. Bidui; at compluribus annorum saepe multorum, Cic. Phil. 11, 8: unum aliquem diem aut summum (höchstens) biduum eximere ex mense, Cic. Verr. 2, 129: id biduum memoriae eximere, Suet. Claud. 11, 1: biduum ad considerandum tempus petere, zwei Tage Bedenkzeit, Liv. 27, 24, 3: biduo intermisso, Plin. 30, 116. – oft biduum = »zwei Tage (lang)«, alqm biduum cibo tectoque prohibere, Cic. Verr. 3, 60: biduum in his locis morari, Caes. b. G. 7, 9, 1: u. so Cic. pro C. Rab. 8 u.a. Caes. b. c. 2, 21, 2 u.a. Sall. Iug. 69, 3. Nep. Att. 22, 3 u. oft bei andern: non plus biduum, Ter. eun. 184: biduum aut tri-
    ————
    duum, Cato r. r. 96, 1: biduum... tertio die, Liv. 31, 34, 9: noctem continuumque biduum, Suet. Tib. 42, 1: ante biduum, Vulg. Iosue 20, 5: iam ante biduum, Auct. inc. pan. Constant. Aug. 16, 5: in biduum, Liv. 10, 23, 1. Curt. 7, 11 (30), 14. Cels. 2, 10. p. 54, 2 D.: oft per biduum, zB. Cic. Phil. 11, 5; de nat. deor. 2, 96. Caes. b. c. 2, 32, 12. Vell. 2, 40, 3. Cels. 3, 17 u.a.: per continuum biduum, Vulg. 2. Mach. 10, 37: per insequens biduum, Liv. 30, 8, 4: post biduum, Plin. 2, 124; 13, 133. Aur. Vict. Caes. 32, 12. Vulg. lev. 19, 7 u.a.: post biduum demum, Suet. Aug. 10, 4: post biduum statim, Suet. Caes. 43, 1: non ultra biduum, Tac. ann. 6, 50. – Abl. biduo bei Kompar., biduo brevior dies, Cic. I. Verr. 6: uno die longior mensis aut biduo, Cic. Verr. 2, 129. – oft Abl. biduo = »im Verlauf (während) zweier Tage, zwei Tage über«, auch »binnen zwei Tagen«, zB. Cic. Quinct. 79 u. 81; ad Att. 4, 1, 6. Caes. b. G. 5, 27, 8. Cels. 1, 3. p. 19, 34 D. Curt. 4, 10 (39), 1 u.a.: selten in biduo, Iavol. dig. 50, 16, 217. § 1: oft eo biduo, »im Verlauf (während) dieser zwei Tage, in diesen zwei Tagen«, auch »nach diesen zwei Tagen«, Cic. ad Att. 4, 1, 6. Caes. b. c. 1, 41, 1 (dazu Kraner); 1, 87, 4. Auct. b. Alex. 9, 3 u. 59, 2: so auch hoc biduo, Cic. Phil. 14, 10: illo biduo, Cic. Verr. 2, 64: biduo illo, Curt. 6, 10 (39), 20: illo fere biduo, Cic. Pis. 14: biduo aut summum (höchstens) triduo, Cic. Quinct.
    ————
    78: biduo vel certe triduo, Cels. 4, 5 (2). p. 126, 25 D.: biduo triduove, Cels. 3, 21. p. 108, 36 D.; vgl. spatio bidui triduive, Apul. met. 9, 40: biduo et binoctio, Amm. 10, 1, 8: biduo et noctibus tribus, Caes. b. c. 2, 23, 1: biduo et duabus noctibus, Nep. Hann. 6, 3: priore biduo, Tac. hist. 1, 57: biduo proximo, Cels. 3, 15. p. 96, 3 u. p. 96, 11 D.: toto biduo, Apul. met. 1, 10: biduo continenti, Suet. Cal. 19, 2: biduo ante, Cic. Pis. 60: biduo post, Caes. b. G. 1, 1, 47, 1. Liv. 44, 18, 6. Suet. Caes. 16, 2: biduo post aut non toto triduo, Cic. Quinct. 79: biduo vix, Liv. 21, 47, 6: biduo a partu, Plin. 11, 236. – biduo, quo haec gesta sunt, zwei Tage von da an gerechnet (von der Zeit ab), wo usw. = zwei T., nachdem usw., Caes. b. c. 1, 48, 1: u. so biduo, quo senatum legerunt censores, Liv. 40, 53, 1: biduo postquam inde sublatus esset, Val. Max. 1, 8. ext. 1. – b) zur Bestimmung der Wegstrecke: bidui iter progressus, Caes. b. c. 2, 24, 1: ab eo non longius bidui viā abesse, Caes. b. G. 2, 7, 2: bidui navigatione distare a continente, Plin. 6, 200: biduum aut triduum abesse a Brundisio, Cic. ad Att. 8, 14, 1: bidui spatio abesse ab alqo, Planc. in Cic. ep. 10, 17, 1: in castra properabamus, quae aberant bidui, Cic. ad Att. 5, 16, 4: castra a quibus aberam bidui, Cic. ad Att. 5, 17, 1.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > biduum

  • 19 compasco

    com-pāsco, (pāvī), pāstum, ere, I) v. intr., zusammen weiden, die gemeinschaftliche Hutung ausüben, si compascuus ager est, ius est compascere, Cic.: compascendi ius, ICt. – II) v. tr.: 1) zusammen weiden lassen, Brundisina (ostrea) in Averno compasta, Plin. 32, 61. – 2) abweiden lassen, a) übh.: pabulum in fundo, Varr. r. r. 2. praef. § 5: spicas oportet compasci, Varr. r. r. 1, 53. – b) prägn., durch Weidenlassen od. Füttern vertreiben, famem (ostrearum) longae advectionis a Brundisio in Lucrino, Plin. 9, 169.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > compasco

  • 20 conscendo

    cōn-scendo, scendī, scēnsum, ere (con u. scando), in od. auf etw. steigen, etw. besteigen, m. Ang. wohin? durch in m. Akk.; mit Ang. was? durch bl. Acc., I) eig.: a) im allg.: α) (in Prosa nachaug.) m. in u. Akk.: c. in equos, Ov.: in Maenianum, Val. Max.: in montem, Petr.: in aedem, Gell. – β) m. Acc.: aethera, Ov.: Capitolium, Eutr.: inter quietem opinione suā caelum, Val. Max.: cubiculum superius, Apul.: currum, Lucr. u. Curt.: vehiculum, Fronto: equum (equos), zu Pf. steigen, aufsitzen, Liv.: moenia, Val. Max.: montes, Catull. u. Prop.: munimenta, Frontin.: rogum, Verg. u. Val. Max.: rostra, Val. Max.: scopulum, Verg.: tribunal, Suet.: vallum, Caes. – zugl. m. Ang. wodurch? (worauf?) durch Abl., mulierum corporibus velut gradibus constructis currus, Val. Max.: u. (poet.) c. aequer navibus, befahren, Verg. Aen. 1, 381. – b) insbes., als naut. t. t., zu Schiffe steigen, das Schiff (die Schiffe) besteigen, sich einschiffen, α) m. in u. Akk. des Fahrzeugs: in navem, in naves, Caes. u.a. (s. Schneider Caes. b. G. 5, 7, 4 not. crit.): in ratem, Hyg.: sacram in Argo, Ov. – zugl. m. Ang. von wo aus? (deutsch wo?) durch ab m. Abl., ab hortis Cluvianis in phaselum, Cic. (vgl. no. β u. γ). – m. Ang. wo? durch Adv., zugl. m. Ang. mit wem? durch cum m. Abl., proficiscitur ad portum ibique classem sub vesperum cum ea copia conscendit, Auct.
    ————
    b. Afr. 10, 2. – β) m. bl. Acc. des Fahrzeugs usw.: cumbam piscatoriam, Afran. fr.: navem, naves, Plaut., Caes. u.a. (s. Schneider Caes. b. G. 5, 7, 4 not. crit.): naviculam, Val. Max.: naviculam parvulam, Caes.: navigium, navigium parvum, Curt.: classem, Verg. u. Liv.: cavatum ex materia alveum, Vell.: puppim, Ov. – zugl. m. Ang. von wo aus? (deutsch wo?) durch ab m. Abl. od. durch bl. Abl. loc., a Caieta navem, Liv. fr.: ab Herculis portu c. navem, Val. Max.: Ostiis navem, Iustin. – γ) prägn., absol. = einsteigen, sich einschiffen, zu Schiffe gehen (s. Fabri Liv. 21, 49, 8), tu, si ita expedit, velim quam primum bonā et certā tempestate conscendas ad meque venias, Cic.: tanta erat completis litoribus contentio, qui potissimum ex magno numero conscenderent, ut etc., Caes. – mit Ang. mit wem? durch cum m. Abl., u. m. Ang. an welcher Schiffsseite? durch ad mit Akk., conscende nobiscum, et quidem ad puppim, besteige mit uns das Staatsschiff u. zwar am Hinterdeck (wo das Steuerruder), d.i. als Mitlenker, Cic. ep. 12, 25, 5. – m. Ang. von wo aus? (deutsch wo?) durch Adv. od. durch ab m. Abl. od. durch bl. Abl. od. Genet. loc., reiectus austro sum in eum ipsum locum, unde conscenderam, Cic.: ab eo loco conscendi, ut transmitterem, Cic.: c. a Brundisio, Cic.: c. Epheso, Cic.: c. aut Labrone aut Pisis, Cic.: c. Thessalonicae, Liv. 44, 23, 9. – m. Ang. wohin? durch Adv., anguis eo
    ————
    conscendit, ubi Q. Ogulni legati tabernaculum erat, stieg (kroch) die Schl. auf den Teil des Schiffes, wo usw., Val. Max. 1, 8, 2 (aber nirgends durch in mit Akk., denn Liv. 31, 29, 6 wird jetzt mit cod. Bamb. in Siciliam transcenderunt gelesen). – II) übtr.: α) m. ad u. Akk. = sich versteigen, c. ad ultimum nefas, Ps. Quint. decl. 377. – u. = zu einer Ehrenstufe aufsteigen, sich emporschwingen zu usw., miro gradu ad consulatum ex macellaria patris taberna, Val. Max. 3, 4, 4: usque ad praefecturae praetorianae potentiam, Aur. Vict. epit. 45, 3: ad summa fastigia dignitatum, Cod. Theod. 7, 8, 14 (vgl. 6, 24, 10). – β) m. bl. Acc. = gleichs. besteigen, laudis carmen, sich aufschwingen zum Lobgedicht, Prop. 2, 10, 23.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > conscendo

См. также в других словарях:

  • Cneo Pompeyo Magno — «Pompeyo» redirige aquí. Para otras acepciones, véase Pompeyo (desambiguación). Cneo Pompeyo Estatua de Pompeyo el Grande. Cónsul de la República de Roma en ejercicio del poder supremo …   Wikipedia Español

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»